Δείτε το βιβλίο

Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ.

Σχέδιο. Μολύβι καλυμμένο με καστανέρυθρο υδατόχρωμα
67,5 x 67,5 εκ.
Τέλη 18ου – αρχές 19ου αι.
Χειροποίητο χαρτί

Το ημιτελές σχέδιο σε αρκετά καλή κατάσταση αποτελείται από πέντε τμήματα χαρτιού κολλημένα μεταξύ τους, ενώ όλο είναι τοποθετημένο σε κανσόν και σε χαρτόνι.

O Χριστός και ο Θεός Πατήρ σε αμοιβαιότητα στάσεων, εικονίζονται καθιστοί και στραμμένοι προς το κέντρο¹. Ο πρώτος ευλογεί και κρατεί κλειστό κώδικα, ενώ ο δεύτερος ευλογεί και κρατεί σκήπτρο. Και οι δύο φορούν χιτώνα και ιμάτιο που κολπώνονται με βαθιές πτυχώσεις, τονισμένες με κοκκινωπό υδατόχρωμα. Στο τριγωνικό φωτοστέφανο του Πατέρα Θεού γράφεται η επιγραφή Ο Ω Ν.

Η παράσταση της Αγίας Τριάδας με την απεικόνιση των τριών προσώπων δημιουργείται στους παλαιολόγειους χρόνους και καθιερώνεται στη μεταβυζαντινή ζωγραφική². Κύρια χαρακτηριστικά του είναι η οργάνωση σε κάθετο άξονα και η μετωπική στάση των μορφών³. Το 17ο αιώνα εμφανίζεται μία νέα εικονογραφική απόδοση του θέματος, που παρακολουθεί χαλκογραφία του J. Sadeler (1591) και οργανώνεται σε οριζόντιο άξονα με τις μορφές να συγκλίνουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του νεοτερικού τύπου αποτελεί η εικόνα στη Μονή Στροφάδων και Αγίου Διονυσίου Ζακύνθου (18ος αι.)⁴. Ο δυτικός τύπος που αποτέλεσε πιθανόν και το μακρινό πρότυπο του σχεδίου μας, πρέπει να βρήκε απήχηση στην καλλιτεχνική παραγωγή της Ηπείρου, όπως φανερώνουν οι εικόνες στον Άγιο Γεώργιο Νεγάδων και στο Χριστό Σωτήρα στα Ά. Πεδινά του Xιοναδίτη ζωγράφου Θωμά Μαρινά (1889)⁵, καθώς και μία σειρά αγιορείτικων χαρακτικών⁶. Ιδιαίτερη συνάφεια παρουσιάζει το σχέδιο με την ομόθεμη παράσταση στον καθεδρικό ναό του Samokov⁷.

Η συμμετρική και καλοζυγιασμένη σύνθεση του σχεδίου μας με τη δυτικότροπη απόδοση των μνημειακού χαρακτήρα μορφών παραπέμπει σε ζωγράφο με σχεδιαστική ικανότητα, που αντλεί στοιχεία από τη βυζαντινή και τη δυτική τέχνη και τα συνταιριάζει αρμονικά σε μία ενιαία παράσταση με έντονα δογματικό και ομολογιακό περιεχόμενο.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα πορίσματα της έρευνας το σχέδιο με την Αγία Τριάδα ανήκει στο ίδιο σύνολο με αυτά της Παναγίας Βρεφοκρατούσας και του αγίου Μηνά της συλλογής⁸.

Α. Κατσελάκη