Δείτε το βιβλίο

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟΥ ΚΥΚΚΟΥ

31,5×25,4×1,8 εκ.
18ος αιώνας

Επάνω σε χρυσό κάμπο παριστάνεται η Παναγία έως τη μέση, δεξιοκρατούσα, γυρισμένη κατά τα τρία τέταρτα προς το Χριστό, που κρατεί με το αριστερό της χέρι περασμένο κάτω από τα πόδια του, ενώ με το δεξί τον πιάνει από το βραχίονα. Η Παναγία φορεί κόκκινο μαφόριο με χρυσή ταινία στην παρυφή και χρυσά κεντήματα. Ο Χριστός είναι ντυμένος με κοντό γαλάζιο χιτώνα, αχειρίδωτο. Ο φωτοστέφανος της Παναγίας έχει στικτή διακόσμηση με ελισσόμενα πλατιά φύλλα. Και οι δύο μορφές ζωγραφίζονται με αδρά χαρακτηριστικά και βαθιές σκιές γύρω από τα μάτια και στο περίγραμμα του προσώπου. Οι πτυχές στα υφάσματα, με χαλαρό σχέδιο, έχουν τα σημάδια κάποιου δυτικού προτύπου.
Ο εικονογραφικός τύπος της βρεφοκρατούσας στην εικόνα μας αντιστοιχεί σε εκείνον της περίφημης εικόνας της Παναγίας του Κύκκου, από την ομώνυμη μονή στην Κύπρο¹. Γνωστός σε εικόνες από το 12ο αιώνα², διαδίδεται ευρύτατα σε όψιμες μεταβυζαντινές εικόνες³ και σε χαλκογραφίες του 18ου και του 19ου αιώνα⁴. Στις παραστάσεις αυτές οι στάσεις της Παναγίας και του Χριστού επαναλαμβάνονται πανομοιότυπα, όπως και στην εικόνα μας, ενώ κατά κανόνα ο Χριστός κρατεί ξεδιπλωμένο ειλητάριο⁵. Πλησιέστερη στην εικόνα μας είναι εικόνα της μονής του Κύκκου, του έτους 1757⁶, όπου η ομοιότητα στις στάσεις των δύο μορφών επεκτείνεται και στο κλειστό ειλητάριο που κρατεί ο Χριστός.
Τα εικονογραφικά και τεχνοτροπικά γνωρίσματα της εικόνας μας συγγενεύουν με αυτά τα, λαϊκότερης τέχνης, έργα του 18ου αιώνα. Η στικτή διακόσμηση στο φωτοστέφανο και τα χρυσά κεντήματα στο μαφόριο της Παναγίας, ανάμνηση ιταλικών προτύπων, δείχνουν εργαστήριο νησιωτικό του 18ου αιώνα.

Ν. Χατζηδάκη

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ  Η εικόνα διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση. Παλαιό συντήρηση έχει προ- καλέσει φθορές στα πλασίματα και στο γαλάζιο χρώμα, που έχει σημαντικά αλλοιωθεί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  Αδημοσίευτη.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Tatic-Djuric, 1990, σ. 199-207 (ελληνικά), 209-220 (γαλλικά). Ηadermann-Misguich, 1991, σ. 197- 204.
2. Weitzmann, 1984, σ. 149-151. Ηadermann-Misguich, 1991, σ. 197 κ.ε., πίν. 101-102, 106. Weyl Carr, 1994, σ. 239 κ.ε.
3. Βλ. σχετικά Γκράτζιου, 1994, σ. 317 κ.ε.
4. Παπαστράτου, 1986, II, αρ. 539-543, σ. 504-509. Γκράτζιου, 1994, σ. 317 κ.ε., εικ. 3, 5, 7.
5. Γκράτζιου, 1994, εικ. 2-5, 7-11.
6. Γκράτζιου, 1994, εικ. 1.