ΖΕΥΓΟΣ ΡΙΠΙΔΙΩΝ (αριθ. δωρεάς 129-130)
(ΕΞΑΠΤΕΡΥΓΟ)

Διάμετρος 38 εκ.
Επιχρυσωμένος άργυρος
19ος αιώνας

Κάθε ριπίδιο αποτελείται από κυκλικό αμφιπρόσωπο δίσκο που πλαισιώνεται από διχαλωτά ανισοϋψή φύλλα σε ακτινωτή διάταξη¹. Στο κάτω μέρος συμφυές κωνοειδές στέλεχος χρησιμεύει για την στήριξή του σε ξύλινο κοντάρι κατά τη περιφορά του σε λιτανείες. Η οργάνωση και η διάταξη του διακόσμου, σε έξεργο ανάγλυφο, είναι κοινές και στα δύο ριπίδια. Στην κύρια όψη το πρώτο κοσμείται με τον άγιο Γεώργιο έφιππο δρακοντοκτόνο, μέσα σε μετάλλιο, και το δεύτερο με την Κοίμηση της Θεοτόκου. Οκτώ τραπεζοειδή διάχωρα σε ακτινωτή διάταξη πλαισιώνουν το κεντρικό θέμα. Στα δύο κεντρικά επάνω και κάτω ιστορούνται δύο σκηνές από το χριστολογικό κύκλο, ο Ευαγγελισμός και η Υπαπαντή, αντίστοιχα. Στα τέσσερα διαγώνια εικονίζονται σε δισκάρια από ελισσόμενους κλώνους, οι τέσσερις ευαγγελιστές με τα πτερωτά τους σύμβολα, ενώ στα δύο οριζόντια στέκονται ολόσωμοι δύο άγγελοι που κρατούν υψωμένο ξίφος.

Όμοια στην πίσω όψη στο κεντρικό μετάλλιο και των δύο ριπιδίων παριστάνεται η Δέηση με τον Χριστό στον τύπο του Μεγάλου Αρχιερέα να κάθεται σε περίτεχνο θρόνο και να φορεί αρχιερατικά άμφια και σταυροφόρο μίτρα. Επαναλαμβάνονται επίσης τα διάχωρα με τους ευαγγελιστές και τους αγγέλους, με τη διαφορά ότι εδώ κρατούν σφαίρα και σταυροφόρο ράβδο, τυπικά σύμβολα εξουσίας. Αντίθετα διαφοροποιούνται τα δύο κεντρικά διάχωρα στον κάθετο άξονα, όπου τώρα κοσμούνται με την προετοιμασία του Θρόνου το ανώτερο, και τους αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη με τον Τίμιο Σταυρό, το κατώτερο.

Η στενή τεχνοτροπική συνάφεια ανάμεσα στο ζεύγος ριπιδίων και το σταυρό, όπως η συνοπτική απόδοση των κοντόχοντρων μορφών, οι διακοσμητικές λεπτομέρειες, η αδρή απόδοση των μορφών και η κοινή αισθητική, μας επιτρέπουν να τα αποδώσουμε στο ίδιο εργαστήριο μεταλλουργίας του 19ου αιώνα.

Α. Κατσελάκη