Δείτε το βιβλίο

Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΕΓΑΣ ΑΡΧΙΕΡΕΥΣ.

Ανθίβολο έκτυπο
(Στο έκτυπο ανθίβολο η παράσταση απεικονίζεται ανεστραμμένη σε σχέση με το πρωτότυπο έργο.)
87,5 x 60 εκ.
19ος αι.
Βιομηχανικό χαρτί

Οκτώ ανισομεγέθη φύλλα χαρτιού ενωμένα μεταξύ τους, συνθέτουν την επιφάνεια του σχεδίου που διατηρείται σε ικανοποιητική κατάσταση με περιορισμένες μηχανικές φθορές (τσακίσματα, σχισίματα, οπές).

Ο Χριστός Μέγας Αρχιερεύς καθισμένος σε πολυτελή ξυλόγλυπτο θρόνο σε στάση επίσημη και μετωπική, φορεί αρχιερατικά άμφια και περίτεχνη μίτρα. Ευλογεί με το δεξί χέρι, ενώ με το αριστερό κρατεί ανοιχτό ευαγγέλιο. Τη μεγαλόπρεπη μορφή περιβάλλουν τα τέσσερα πτερωτά σύμβολα των ευαγγελιστών, τονίζοντας το αποκαλυπτικό περιεχόμενο της παράστασης.

Η εικονιστική απόδοση του ένθρονου Χριστού Μεγάλου Αρχιερέως σε συνδυασμό με την ιδιότητά του ως «Βασιλέως των Βασιλευόντων» είναι δημιούργημα των μέσων του 14ου αιώνα¹. Εικονογραφικά και τεχνοτροπικά το σχέδιο παραπέμπει σε ανάλογα έργα επτανησιακής τέχνης του 17ου-18ου αιώνα², αποδίδοντας ωστόσο απλουστευμένα και με εκλεκτική διάθεση τα παλαιά δόκιμα πρότυπα. Η περίτεχνη μίτρα του Χριστού απαντά συχνά στα Επτάνησα³. Παρομοίως και ο μπαρόκ ξυλόγλυπτος θρόνος με τις πτερωτές μορφές, τον οποίο καθιέρωσε ο Εμμανουήλ Τζάνες⁴ και στη συνέχεια επανέλαβαν νεότεροι Κρητικοί και Επτανήσιοι ζωγράφοι, όπως ο Στέφανος Τζανκαρόλας, ο Ανδρέας Καραντινός και ο Γεράσιμος Κόκκινος⁵. Το κάτω τμήμα του θρόνου με τα κυματοειδή αναδιπλούμενα στοιχεία θυμίζει επίσης έργα του Τζάνε⁶ και των επιγόνων του⁷, καθώς και βενετικά ή κερκυραϊκά χαρακτικά του 18ου-19ου αιώνα με παραστάσεις της Παναγίας Φανερωμένης στην Κέρκυρα⁸. Το 18ο-19ο αιώνα Ηπειρώτες ζωγράφοι από το Καπέσοβο⁹, τη Σαμαρίνα¹⁰ και τους Χιονιάδες¹¹  υιοθετούν παρόμοια εικονογραφικά στοιχεία στην παράσταση του Χριστού Αρχιερέως, γεγονός που επιβεβαιώνει τη στενή εξάρτησή τους από την τέχνη της Επτανήσου.

Ο τύπος του Χριστού Βασιλέα-Αρχιερέα χρησιμοποιήθηκε κυρίως σε δεσποτικές εικόνες τέμπλων και αρχιερατικούς θρόνους. Στον Άγιο Γεώργιο και στην Ευαγγελίστρια στο Κομπότι Άρτας εντοπίστηκαν δύο πανομοιότυπες με το σχέδιο δεσποτικές εικόνες. Η πρώτη φέρει χρονολογία 1743¹², ενώ τη δεύτερη υπογράφουν το 1876 οι Χιονιαδίτες Δημήτριος, Απόστολος, Σωκράτης και Χριστόδουλος¹³. Από το αρχείο του τελευταίου προέρχεται και το σχέδιο της Συλλογής Μακρή-Μαργαρίτη. Τα παραπάνω επιτρέπουν να υποθέσουμε βάσιμα ότι πρότυπο του σχεδίου μας υπήρξε η εικόνα του 1743 και στη συνέχεια το έκτυπο ανθίβολο χρησιμοποιήθηκε για την ιστόρηση της εικόνας του 1876^xiv. Και στα τρία έργα η εμφανής διακοσμητική διάθεση και η τάση για πολυτέλεια συμβάλλουν στη θριαμβική απόδοση ενός θέματος με ιδιαίτερη θεολογική φόρτιση.

Μ. Νάνου