Με τον αιφνίδιο θάνατο του του Αιμιλίου Βελιμέζη, το 1946, το έργο του παραμένει ημιτελές: αρκετές από τις εικόνες, που είχε μέχρι τότε συγκεντρώσει, ίσως ενενήντα τον αριθμό, δεν πρόλαβε να φωτογραφήσει ο Εμίλ Σεράφ, άλλες παρέμειναν χωρίς πλαίσια από τους ξυλογλύπτες «Πρίαμος» και η μελέτη της συλλογής δεν ολοκληρώθηκε. Εβδομήντα μόνο δακτυλογραφημένες σελίδες είναι το πρώτο και μοναδικό τμήμα της μελέτης που είχε συντάξει ο Μανόλης Χατζηδάκης μέχρι το 1945 και είχε παραδώσει στον Αιμίλιο.

Ακολουθεί βαρύτατο πένθος στην οικογένεια Βελιμέζη και στην κατοικία της οδού Δημοκρίτου 16 σβήνουν τα φώτα. Για πολλά χρόνια.

Εντούτοις η μητέρα του και οι οικογένειες των αδελφών του, σε ένδειξη σεβασμού στη μνήμη του αγαπημένου τους Αιμιλίου, ήρθαν σε συνεννόηση με τον Αντώνη Μπενάκη και τον Μανόλη Χατζηδάκη καλώντας τους να επιλέξουν όσες και όποιες εικόνες θα ήθελαν για τη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη, πέραν εκείνων που είχε δωρίσει εν ζωή ο Αιμίλιος Βελιμέζης.

Στα αρχεία της οικογένειας υπάρχει και το dossier, στο οποίο η δέσποινα Eυγενία I. Bελιμέζη, μητέρα του συλλέκτη, φύλαξε τα σχετικά με τη δωρεά εικόνων από την οικογενειακή συλλογή, σύμφωνα με την επιθυμία του, στο Mουσείο Mπενάκη.

«Ἐχαρίσθησαν κατ’ ἐντολὴν τοῦ Aἰμιλάκου μας εἰς τὸ Mουσεῖον Mπενάκη οἱ ἐσώκλειστες Eἰκόνες -καὶ ἄλλες- ποὺ δὲν ἔχω φωτογραφίες τους. Ἐκ μέρους μου καὶ ἐκ μέρους τοῦ Kωστῆ μου, Nτόντου μου καὶ Σοφίκας μου, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι θὰ μείνη αὐτὴ ἡ δωρεά του ὅσο ὑπάρχει τὸ Mουσεῖον Ἀντωνίου Mπενάκη ποὺ τόσο κουράστηκε ὁ χρυσός μου Aἰμίλιος γιὰ τὸ Mουσεῖον».

Το γραφείο του Αιμιλίου στην κατοικία του επί της οδού Δημοκρίτου 16 διαμορφώθηκε από την αδερφή του Σοφία, όπως θα επιθυμούσε και εκείνος και, έκτοτε παρέμεινε κλειστό.

Το 1986 η Σοφία «φεύγει» για να συναντήσει εκεί ψηλά όσους από την οικογένεια είχαν ήδη προηγηθεί και αφήνει παρακαταθήκη στους γιους της Χρήστο και Αιμίλιο να φροντίσουν τις εικόνες, σύμφωνα με το «πνεύμα της οικογένειας».

Σε δύσκολες στιγμές χρειάστηκε να εκποιηθούν ακίνητα και κινητά της οικογένειας, ποτέ όμως οι εικόνες της συλλογής του Αιμιλίου. Η εντολή της μητέρας Σοφίας είναι σαφής και ρητή: «Φροντίστε οι Εικόνες μας να δωρηθούν σε μουσείο ή ίδρυμα, όπου θα μπορεί ο κάθε επισκέπτης να τις θαυμάζει, αλλά και να προσεύχεται μπροστά τους…».

Σημείωση: Αποσπάσματα από κείμενα στους Καταλόγους των Εκθέσεων: α) Der Glanz des Himmels. Griechische Ikonen der Sammlung Velimezis, στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης, Βιέννη, 2006 και στο Μουσείο της Περγάμου, Βερολίνο, 2007. β) Synaxis. Greek Art 1450-2000. Icons on Wood and Paper, The State Pushkin Museum of Fine Arts, Μόσχα, 2010.